In het kader van 75 jaar bevrijding stelt het Nederlandse publiek de honderd meest aansprekende foto’s van de Tweede Wereldoorlog samen.

Om dit te bereiken, is in november 2019 vanuit het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) een zoektocht gestart. In elke provincie zijn inwoners gevraagd mee te denken over foto's die de oorlogsgeschiedenis treffend in beeld brengen. Samen met het NIOD, RHCL (Regionaal Historisch Centrum Limburg) en De Limburger zijn wij op zoek gegaan naar de meest aansprekende foto's uit onze provincie.

De 50 gekozen foto's zijn in onderstaande video online te bekijken.

In januari 2020 werd door een publieksjury een verdere selectie gemaakt en brachten we de 50 foto's terug naar 25. Deze 25 foto's gingen naar de voorselectie waaruit uiteindelijk de 100 meest aansprekende foto's uit heel Nederland zijn voortgekomen. Onder die 100 foto's bevinden zich 8 Limburgse exemplaren. Bekijk hier welke foto's dat zijn.

Waar moet zo'n filmpje van één minuut aan voldoen? Klik hier voor de voorwaarden. We kijken uit naar jullie inzendingen!

Gouverneur Bovens ging je voor en licht in onderstaande video toe waarom de foto 'Topontmoeting in Maastricht op 7 december 1944' hem zo aanspreekt.

De foto's zijn onderverdeeld in 5 categorieën:
1. Strijd en bevrijding
2. Uitsluiting en vervolging
3. Overheersing en aanpassing
4. Verzet en respressie
5. Dagelijks leven

1. Strijd en bevrijding
   Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen Nederland binnen. Door de grote Duitse overmacht valt de provincie snel in Duitse handen, al wordt er rond Mook, de Peel, Roermond en Venlo toch nog hard gevochten. Op verschillende plaatsen slaat het Duitse leger noodbruggen, die vervolgens doelwit zijn van geallieerde bombardementen. Vooral Maastricht wordt hierdoor zwaar getroffen. De bevrijding is in Limburg een zaak van lange adem. Deze begint op 12 september 1944 met het kerkdorp Mesch, waarna Noorbeek, Eijsden en Mheer volgen. Op 13 en 14 september zijn Wyck en Maastricht aan de beurt en daarna in rap tempo de rest van Zuid-Limburg. Militaire prioriteiten van de geallieerden elders bepalen daarna het ritme van de bevrijding van de provincie. De Duitsers in Midden- en Noord-Limburg verdedigen de natuurlijke verdedigingslinie langs de Maas en de Roer met hand en tand. Als laatste grote plaats wordt Venlo op 3 maart 1945 bevrijd.
2. Uitsluiting en vervolging
   Totdat in 1994 werd ontdekt dat op het wereldberoemde filmfragment van een meisje in de deuropening van een veewagon in Westerbork het Sintimeisje Settela Steinbach uit Buchten staat, stond het beeld jarenlang symbool stond voor de Jodenvervolging. Het blijft een van de meest iconische beelden van de vervolging door de Nazi's in Nederland, maar nu met een gewijzigd en zo mogelijk nog complexer verhaal. Vanuit Limburg zijn naast Joden en andersdenkenden relatief veel Roma en Sinti gedeporteerd en vermoord. Lange tijd bleef dat onderbelicht.
   Stap voor stap werden Joodse Nederlanders uitgesloten en geïsoleerd, in de aanloop naar deportatie en vernietiging. Van de vervolging en uitsluiting van Joden in Limburg is relatief weinig fotografisch bewijs, waardoor deze verschrikkingen van de oorlog met schaars beeldmateriaal moeten worden verteld: van Joden die poseren met Jodenster, tot foto’s van onderduikers die na de oorlog uit hun schuilplaats tevoorschijn kwamen.
3. Overheersing en aanpassing
   Duitse militairen, die aanvankelijk de opdracht hebben goede betrekkingen aan te knopen met de bevolking worden een vertrouwd element in het straatbeeld. Daarnaast manifesteert zich ook in Limburg de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) en propageert dat de 'Nieuwe Tijd' is aangebroken. Toespraken door Anton Mussert en gouverneur Max de Marchant et d’Ansembourg worden druk bezocht. In steden als Maastricht en Roermond krijgen de plaatselijke afdelingen van de Jeugdstorm veel leden.
   Maar als de bezetter zijn ware gezicht laat zien; als de bevolking haar radio’s moet inleveren, de klokken uit de kerktorens worden geroofd en moet toezien hoe mensen worden gedeporteerd, dan verliezen de bezetter en zijn handlangers elke sympathie. Aan de oproep tot Arbeitseinsatz wordt veelal geen gevolg gegeven, wat in de dorpen rondom Helden-Panningen in het najaar van 1944 leidt tot enkele razzia’s. Met de bevrijding in zicht worden in één maand tijd 3000 mannen op de trein naar Duitsland gezet om gedwongen te werken.
4. Verzet en repressie
   Behalve het niet meewerken aan de Arbeitseinsatz ontstaat ook in Limburg een groot netwerk van onderduikadressen. Veel afgelegen boerderijen dienen als onderduikadres. Bekend zijn de hoeves aan de Zwarte Plak bij het dorp America. In speciaal gegraven kelders wordt in de jaren 1942-1944 aan vele onderduikers een schuilplaats geboden. De Zwarte Plak is een onderdeel van een veel groter systeem van piloten- en onderduikhulp in Limburg.
   De keerzijde van verzet en niet meewerken aan de Arbeidseinsatz is de repressie die de bezetter hier tegenover stelt, zoals dat het geval is in Roermond. Hier roept de bezetter alle weerbare mannen op zich te melden voor de Arbeitseinsatz. Gevreesd wordt dat zij de Duitse troepen in de frontstad in de rug kunnen aanvallen. Massaal wordt ondergedoken. De Duitse majoor Ulrich Matthaeas stelt een ijzingwekkend voorbeeld. Dertien opgepakte mannen worden op Tweede Kerstdag 1944 geëxecuteerd, nadat ze zelf hun graf hebben moeten graven.
5. Dagelijks leven
   Tijdens de oorlog gaat het dagelijkse leven gewoon door. Hiervan is niet zo veel gefotografeerd. Fotorolletjes zijn schaars en worden, als men ze nog heeft, door particulieren bewaard voor het ultieme moment van de bevrijding. Niettemin tonen een aantal foto’s tijdsbepalende taferelen. Zoals mensen die poseren bij een neergestort vliegtuig, voertuigen die vanwege brandstofschaarste worden aangedreven door een houtgenerator en mensen die de schuilkelders opzoeken bij dreiging van overvliegende bommenwerpers.
   Fotografen die er tijdens de notoir strenge winters in de oorlogsjaren oog voor hebben, kunnen prachtige foto’s te maken, á la het beroemde schilderij 'Winterlandschap met ijsvermaak' van Hendrick Avercamp. Maar achter die mooie plaatjes gaat een andere werkelijkheid schuil. Steeds meer goederen en levensmiddelen zijn alleen nog op de bon te verkrijgen. De dagelijkse rantsoenen worden kleiner, de kwaliteit ervan wordt voortdurend minder. De Duitsers vorderen voorraden, machines en kerkklokken en worden arbeidskrachten in Duitsland tewerkgesteld.