Middeleeuwen

Wie in de middeleeuwen leefde, wist dat zelf niet. Mensen die later leefden zijn die tijd zo gaan noemen. Wij gebruiken de naam nog steeds voor de eeuwen tussen ongeveer het jaar 500 en 1500. De eeuwen van kastelen en ridders.

 

Kruiswoordpuzzel
Hoeveel weet jij al van de middeleeuwen? Ontdek het met deze kruiswoordpuzzel op te lossen? De puzzel bevat allerlei woorden die te maken hebben met de middeleeuwen. Download hem hier.

Naar de wc in een middeleeuws kasteel?
Nicola van het Limburgs Museum vertelt je over een heel bijzondere wc in een middeleeuws kasteel.

Kleuren maar!
Op deze kleurplaat zie je een groot kasteel en een ridder die voorbijraast op zijn paard. De ridder heeft een lans in zijn hand. Dat is een soort lange speer met een scherpe punt. Ridders gebruikten zo’n lans om de vijand van het paard te stoten.

Hou je van kleuren? We hebben nog veel meer middeleeuwse kleurplaten. Wat denk je bijvoorbeeld van deze kasteelpoort, een middeleeuws hemelbed of dit haardvuur? En hier zijn een paar middeleeuwse mensen (deel 1 en deel 2). Knip ze uit en plak ze in je zelfgeknutselde kasteel!

Wat is een blijde?
Het woordje blijde zegt je misschien niets, maar een katapult waarschijnlijk wel. In het Latijn, een taal die in de middeleeuwen veel werd gebruikt, heette een katapult een blida. Dat veranderde langzaam in blijde. Een blijde is een enorm wapen waarmee je voorwerpen of stenen naar vijanden kon slingeren. Zelfs over kasteelmuren heen.

Als je dat deed met takkenbossen die in brand stonden, kon je brand veroorzaken in het kasteel. En slingerde je een rottend, dood beest over de kasteelmuur, dan konden mensen daar ziek van worden. Of denk eens aan een bijenkorf vol bijen: de korf valt kapot tussen de vijanden en boze bijen prikken iedereen die in de buurt is!

Zelf een blijde of katapult knutselen? Kijk via deze link hoe je dat thuis kunt doen.

Ontwerp je eigen wapenschild
Belangrijke families hadden in de middeleeuwen een eigen wapenschild. Dat is een schild met een speciale tekening. Werd er gevochten, dan kon je aan die tekening op het schild zien wie er achter het harnas zat. Handig!

Hoe zou het wapenschild van jouw familie eruit zien? Ontwerp op dit wapenschild een tekening waar andere ridders je aan zouden herkennen.

Groene eieren?
In de middeleeuwen bestond eigenlijk geen ontbijt. Je at flink in de middag en dan nog een beetje in de avond. Brood en pap waren het belangrijkste voedsel. Er waren ook groenten, eieren en vis. Als je genoeg geld had was er af en toe een stukje varken of kip. Daar maakte je dat soep of stoofpot van, want dat was boven houtvuur makkelijk te maken. Vergeet niet dat er nog geen fornuizen bestonden.

Alles wat van ver kwam, was duur. Vervoer per schip kostte veel geld. Daarom kochten alleen rijke mensen buitenlandse specerijen zoals kaneel, suiker en peper. Gelukkig hadden we in Nederland toen ook al eigen kruiden. Salie bijvoorbeeld, rozemarijn, munt en peterselie.

Via deze link vind je een middeleeuws recept voor groene eieren, de kleur van de lente! (Bron: Coquinaria.nl)

Wat een monnikenwerk!
Heb je er wel eens op gelet hoeveel papier je op een dag tegenkomt? Nou, in de middeleeuwen was er niet eens papier. In Egypte hadden ze wel papyrus uitgevonden om op te schrijven. Dat is papier gemaakt van planten. In ons vochtige land was dat niet zo handig, want het ging rotten.

Gelukkig was er perkament. Dat is gemaakt van dierenhuid. Van schapen, koeien, geiten, ezels of konijnen. Het mooiste perkament kreeg je van de huid van een kalf. Perkament was duur, maar de meeste mensen konden toch niet lezen of schrijven. Monniken wel. Daarom maakten zij vaak de boeken.

Ze schreven en versierden ze met de hand. Dat was enorm veel werk en duurde lang. Daarom maakten ze alleen belangrijke boeken. Boeken zoals de Bijbel. Die werden dan prachtig versierd met allerlei kleuren en goud.

Als iets heel veel geduld en tijd kost, noemen we dat nog steeds ‘monnikenwerk’. Check dit filmpje maar eens!

 

Een boek als kunstwerk
De mooie versieringen in oude boeken waren vooral bedoeld om het verhaal duidelijker te maken. Net zoals bij een stripverhaal. Dat heette ‘boekverluchting’. Later kwamen er steeds meer rijke mensen die gewoon een heel mooi boek wilden hebben om mee te pronken. Toen werden de versieringen steeds belangrijker.

Zelf proberen? Maak maar eens een schilderijtje van de eerste letter van je naam! Hieronder zie je voorbeelden uit twee middeleeuwse boeken die in het Limburgs Museum te vinden zijn.

 

Zelf papier maken
Papier maken waar je op kunt tekenen, is niet zo moeilijk:

  1. Verzamel oud papier zonder plastic, glimlaagjes en kleuren.
  2. Scheur het in kleine stukjes en leg het een tijdje in warm water.
  3. Stamp en roer het tot een papje.
  4. Leg een theedoek over een grote bak en maak de doek vast met een elastiek of touwtje.
  5. Strijk het papje van papier in een laagje over de theedoek.
  6. Laat het papje drogen en trek het voorzichtig los van de theedoek.

Tada, je tekenpapier is klaar!